Bergier Tomasz; dr hab. inż. prof. AGH

Dr hab. inż., profesor AGH, zatrudniony w Katedrze Kształtowania i Ochrony Środowiska. Jego zainteresowania naukowe to błękitno-zielona infrastruktura (BZI) oraz jej zastosowanie w gospodarce wodnej, w szczególności w zarządzaniu ryzykiem powodziowym, gospodarowaniu wodami deszczowymi, adaptacji i mitygacji zmian klimatu. Projektant oczyszczalni hydrofitowych i innych rozwiązań BZI, stosowanych do szerokiej gamy mediów (m.in. ścieki komunalne w obszarach rozproszonej zabudowy, wody deszczowe, odcieki ze składowisk odpadków komunalnych). Zajmuje się również zawodowo wsparciem komputerowym i za pomocą GIS zarządzania zlewniowego oraz planowania i projektowania rozwiązań BZI. Ekspert i członek wielu organizacji, m.in. Rady ds. Gospodarki Wodno-Ściekowej przy Prezydencie m. Krakowa; Komisji Gospodarki Wodnej PAN; Zespołu Środowisko i Adaptacja do Zmian Klimatu. Autor ponad stu publikacji naukowych i ekspertyz.

Zakres zainteresowań: błękitno-zielona infrastruktura (BZI), low impact development (LID), Nature-based solutions (NBS), inżynieria ekologiczna, gospodarowanie wodami deszczowymi, adaptacja i mitygacja zmian klimatu, oczyszczalnie hydrofitowe, modelowanie komputerowe, zrównoważona gospodarka wodna.

Chodak Marcin; prof.  dr hab. inż.

Profesor inżynierii środowiska, absolwent WGGiIŚ AGH w Krakowie, doktorat z leśnictwa obronił na Uniwersytecie w Getyndze. Specjalizuje się w mikrobiologii gleb leśnych i poprzemysłowych oraz zastosowaniu spektroskopii w bliskiej podczerwieni w badaniach gleb. Autor kilkudziesięciu prac naukowych opublikowanych w czasopismach o zasięgu krajowym i międzynarodowym. Uczestnik ekspedycji naukowych w obszarach polarnych i subarktycznych, gdzie prowadził badania dotyczące wrażliwości termicznej procesów dekompozycji materii organicznej. Rekreacyjnie uprawia narciarstwo zjazdowe, turystykę pieszą i rowerową oraz żeglarstwo śródlądowe i morskie.

Zakres zainteresowań: funkcjonowanie ekosystemów, odtwarzanie ekosystemów, chemia i mikrobiologia gleb, szybkie metody analityczne.

Neverova-Dziopak Elena; prof. dr hab. inż.

Od początku działalności zawodowej zajmuje się problemami związanymi z ochroną i wód powierzchniowych przed zanieczyszczeniem i degradacją; funkcjonowaniem ekosystemów wodnych, oceną ich stanu, monitoringiem i normowaniem jakości wód.

Inne zainteresowania: literatura, sztuka, psychologia, podróże.

Zakres zainteresowań: Rozwój zrównoważony, ocena oddziaływania na środowisko wodne, technologie oczyszczania ścieków, gospodarka cyrkulacyjna, eutrofizacja, monitoring, ochrona i zarządzanie  wodami.

Bieda Agnieszka; dr hab. inż. prof. AGH

Jako absolwentka geodezji i kartografii (na Naszym Wydziale) oraz planowania przestrzennego (na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej) działa na pograniczu nauk technicznych i społecznych. Swoim Studentom próbuje wpoić interdyscyplinarne podejście do nauki oraz to że fundamentem wszelkich podejmowanych przez nas działań powinien być zrównoważony rozwój, z uwzględnieniem wszystkich jego aspektów (środowiskowych, ekonomicznych i społecznych). W aspekcie przeciwdziałania zmianom klimatycznym oraz adaptacji do nich, szczególnie podoba jej się idea miast-ogrodów oraz miast 15-minutowych. Lubi morze, słoneczną Italię, czekoladę i Star Treka. W wolnych chwilach czyta kryminały, ogląda ekranizacje komiksów i piecze ciasta. Pasjonuje ją astrofizyka i architektura. Chciałaby mieć więcej czasu na malowanie, rysowanie i wyszywanie. Kiedyś mogła się temu poświęcić na tyle, żeby wystawiać swoje prace. Jedna zawisła nawet w paryskiej galerii. Jest członkiem działającego przy Uniwersytecie Śląskim Centrum Prawa Designu, Mody i Reklamy.

Zakres zainteresowań:  planowanie przestrzenne, planowanie urbanistyczne, rewitalizacja, Resilient City, Smart City,  Sustainability City, zrównoważony rozwój.

Artur Krawczyk,  dr hab. inż. prof. AGH

Zawodowo zajmuję się geoinformatyką. Prowadzę badania dotyczące zastosowań systemów informacji przestrzennej w inżynierii środowiska i w inżynierii lądowej, ze szczególnym uwzględnieniem przemysłu wydobywczego. Uniwersalność narzędzi informatycznych których rozwojem i zastosowaniem zajmuje się od początku kariery zawodowej pozwoliła mu wziąć udział w dwóch   projektach międzynarodowych (), kliku grantach naukowych, jestem autorem i współautorem ponad 100 publikacji naukowych oraz brałem udział w ponad 80 pracach zleconych dla przemysłu.

Oprócz działalności naukowej, badawczej i prac zleconych prowadziłem bardzo intensywną działalność dydaktyczną, m.in. przez 12 lat, do 2019 roku opiekowałem się Studenckim Kołem Naukowym KNGK Geoinformatyka. Zachęcałem tam studentów Wydziału – członków koła do kształtowania umiejętności pracy z danymi przestrzennymi i programowania. Moi podopieczni odnosili liczne sukcesy, wygrywając w wielu konkursach krajowych i zagranicznych.

Zarówno tytuł magistra jak i doktora uzyskałem w dziedzinie inżynierii środowiska a habilitacje w dyscyplinie inżynieria lądowa, geodezja i transport na WGGiIŚ.

Zakres zainteresowań: bazy danych przestrzennych, systemy informacji przestrzennej, inżynieria oprogramowania,  interferometria satelitarna, bezpośredni i pośredni wpływ przemysłu na środowisko naturalne i antropogeniczne. 

Jakubiak Mateusz; dr inż.

Absolwent kierunków Inżynieria Środowiska oraz Zarządzanie na Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, studiów podyplomowych Gospodarowanie odpadami i substancjami niebezpiecznymi na Politechnice Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki. Adiunkt na Wydziale Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

Autor ponad 70 publikacji i artykułów naukowych z zakresu inżynierii środowiska i ekonomii ekologicznej, w szczególności dotyczących ekosystemów wodnych na terenach zurbanizowanych, akwakultury oraz gospodarki odpadami i odnawialnych źródeł energii. Działa w stowarzyszeniach naukowych (Polskie Towarzystwo Ekonomiczne; Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej) oraz pozarządowych wspierających zrównoważony rozwój i ideę zero waste (Przewodniczący Rady Fundacji „Z rąk do rąk”).

Zakres zainteresowań: Zrównoważony rozwój, ekonomia ekologiczna, usługi ekosystemowe, OZE, instalacja solarne, systemy fotowoltaiczne, zbiorniki wodne w terenach zurbanizowanych

Kozakiewicz Ryszard;  dr inż.

Od ponad 30 lat zajmuję się zagadnieniami związanymi z oceną oddziaływania na środowisko, rozwojem zrównoważonym, technologiami proekologicznymi. Uczestniczyłem w przygotowaniu ponad 40 raportów o oddziaływaniu na środowisku inwestycji oraz kilku programów ochrony środowiska na szczeblu lokalnym. Interesuję się środowiskowymi i społecznymi aspektami nowych technologii, szansami i zagrożeniami jakie niosą. Naukowo zajmuję się aspektami środowiskowymi (zarządzenie środowiskowe) wskaźnikami zrównoważonego rozwoju i wpływu na środowisko. W wolnych chwilach przyglądam się kolejnym światom tworzonym przez pisarzy, filmowców, twórców gier komputerowych, ich strukturze i mechanice, bogactwie i powtarzalności. Przeglądam utopijne i dystopijne felietony, futurystyczne wizje i propagandowe laurki na temat rozwoju technologicznego. Czasami podróżuję, spaceruję, żegluję albo zasiadam na parę godzin z przyjaciółmi nad strategiczną „planszówką”.

Zakres zainteresowań:  rozwój zrównoważony, „oceny środowiskowe”, odporność i dostosowanie do zmian klimatycznych, strategie rozwoju, odnawialne źródła energii, technologie „proekologiczne” („technologie przyszłości”). 

Lach Stanisław;  dr inż.

Stopień naukowy doktora nauk technicznych w dyscyplinie inżynieria środowiska, w specjalności inżynieria wodna uzyskał w 2015 roku. W pracy naukowej zajmuje się głównie zagadnieniami związanymi z monitoringiem i bezpieczeństwem jednych z największych obiektów inżynierskich, jakie można spotkać w otaczającym nas świecie – zapór wodnych. Autor prac naukowych opublikowanych w czasopismach o zasięgu krajowym i międzynarodowym z zakresu inżynierii wodnej i hydrotechniki. Jest również współautorem podręcznika „Wybrane obliczenia w inżynierii wodnej”, który w sposób komplementarny porusza problematykę inżynierii wodnej, łącząc zagadnienia z czterech dziedzin: hydrologii, hydrauliki, hydrotechniki i gospodarki wodnej.

W wolnych chwilach uprawia turystykę pieszą i rowerową, lubi podróże i muzykę rockową.

Zakres zainteresowań:  rozwój zrównoważony, bezpieczeństwo budowli hydrotechnicznych, wpływ budowli wodnych na środowisko.

Sroka Katarzyna; dr

Dr nauk technicznych, specjalność rekultywacja I ochrona gleb. Absolwentka Wydziału Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Specjalizuje się w analityce chemicznej gleb oraz badaniach aktywności mikrobiologicznej gleb. Aktualnie prowadzi badania nad tworzeniem  superabsorbentów polimerowych (SAP), ich nowych kopolimerów szczepionych oraz wpływem dodatku kopolimerów na aktywność mikrobiologiczną gleb. Głównym kierunkiem jej zainteresowań jest rekultywacja terenów poprzemysłowych.  

Zakres zainteresowań:  industrioziemy, gleby miejskie, rekultywacja terenów poprzemysłowych, aktywność mikrobiologiczna gleb, superabsorbenty polimerowe (SAP).

Urbański Krzysztof; dr inż.

Specjalista od rekultywacji i przeciwdziałania degradacji środowiska, zdobywał wiedzę oraz doświadczeni zarówno na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie jak i na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Gleba, rośliny i zwierzęta wraz z badaniem występujących pomiędzy miniinterakcji to jego pasja. W wolnych chwilach zgłębia niezgłębione, bada niezbadane, definiuje niezdefiniowane, poszukuje nieodnalezione i ogólnie stara się ogarnąć choć ułamek wiedzy jaką środowisko naturalne stara się nam codziennie pokazać.

Zakres zainteresowań: gleby, rekultywacja gleb, rewitalizacja terenów poprzemysłowych, sztuczne sieci neuronowe (ANN).

 

Pytania obowiązujące w roku akademickim 2022/2023 na egzaminie wstępnym na studia II stopnia na kierunku

Zmiany Klimatu Przeciwdziałanie i Adaptacja

(zestaw pytań egzaminacyjnych zostanie wylosowany z poniższych)

1. Zgodnie z ustawą Prawo budowlane „budowlą” jest:
a) budynek użyteczności publicznej
b) autostrada
c) altana ogrodowa
d) hala przemysłowa

2. Parametry opisujące wytrzymałość gruntu na ścinanie to:
a) granica plastyczności i kohezja u
b) moduł ściśliwości M i kąt tarcia wewnętrznego ?
c) kąt tarcia wewnętrznego ? i kohezja u
d) moduł ściśliwości M i kohezja u

3. Woda nie powoduje znaczącego obniżenia wytrzymałości i odkształcalności:
a) gruntów sypkich
b) glin
c) iłów
d) gruntów organicznych

4. Mostek termiczny to element przegrody budowlanej:
a) o niższym niż sąsiadujące z nim elementy współczynniku przewodzenia ciepła
b) o niższym niż sąsiadujące z nim elementy współczynniku przenikania ciepła
c) o wyższym niż sąsiadujące z nim elementy współczynniku przewodzenia ciepła
d) każda belka nadprożowa

5. Klasa odporności ogniowej elementu budynku EI 30 oznacza:
a) szczelność i izolacyjność ogniową
b) szczelność i izolacyjność ogniową przez 30 godzin
c) szczelność i izolacyjność ogniową przez 30 minut
d) nośność, szczelność i izolacyjność ogniową przez 30 godzin

6. Najlepszą izolacyjność akustyczną od dźwięków powietrznych można uzyskać stosując:
a) lekkie ściany szkieletowe
b) ściany murowane z betonu komórkowego
c) ściany murowane z bloczków silikatowych
d) ściany murowane z pustaków ceramicznych

7. Szczelina powietrzna w ścianach wielowarstwowych pełni funkcję polegającą na:
a) poprawie współczynnika przenikania ciepła
b) poprawie współczynnika przewodzenia ciepła
c) paraizolacji
d) odprowadzania pary z przegrody

8. Proszę wskazać właściwy układ warstw w przekroju poprzecznym zewnętrznej, dwuwarstwowej ściany murowanej (od wnętrza na zewnętrz):
a) warstwa konstrukcyjna + warstwa elewacyjna
b) izolacja termiczna + warstwa konstrukcyjna + warstwa elewacyjna
c) warstwa konstrukcyjna + izolacja termiczna + przestrzeń wentylowana + warstwa elewacyjna
d) warstwa konstrukcyjna + izolacja termiczna + warstwa elewacyjna

9. Proszę wskazać właściwy układ warstw w przekroju poprzecznym klasycznego stropodachu pełnego (od wnętrza na zewnętrz):
a) konstrukcja stropu + izolacja termiczna + pokrycie dachowe
b) konstrukcja stropu + paroizolacja + izolacja termiczna + pokrycie dachowe
c) konstrukcja stropu + paroizolacja + izolacja termiczna + przestrzeń wentylowana + konstrukcja dachu + pokrycie dachowe
d) konstrukcja stropu + izolacja termiczna + paroizolacja + pokrycie dachowe

10. Najintensywniejszą wentylację stropodachu uzyskuje się w przypadku:
a) stropodachu odwróconego
b) stropodachu odpowietrzanego
c) stropodachu dwudzielnego
d) stropodachu stromego

11. Wskaż właściwą hierarchię postępowania z odpadami:
a) zapobieganie, unieszkodliwianie, przygotowywanie do ponownego użycia, recykling, inne metody odzysku (np. odzysk energii)
b) zapobieganie, przygotowywanie do ponownego użycia, recykling, unieszkodliwianie,  inne metody odzysku (np. odzysk energii)
c) zapobieganie, przygotowywanie do ponownego użycia, inne metody odzysku (np. odzysk energii), recykling, unieszkodliwianie
d) zapobieganie, przygotowywanie do ponownego użycia, recykling, inne metody odzysku (np. odzysk energii), unieszkodliwianie

12. Sposób kodowania odpadów jest następujący:
a) odpady mają sześciocyfrowy kod, dwie pierwsze cyfry oznaczają grupę, trzecia i czwarta cyfra podgrupę, ostatnie dwie cyfry rodzaj odpadu, gwiazdka przy kodzie oznacza odpad niebezpieczny
b) odpady mają sześciocyfrowy kod, dwie pierwsze cyfry oznaczają grupę, trzecia i czwarta cyfra podgrupę, ostatnie dwie cyfry rodzaj odpadu, gwiazdka przy kodzie oznacza odpad obojętny  
c) odpady mają czterocyfrowy kod, dwie pierwsze cyfry oznaczają grupę, trzecia i czwarta cyfra rodzaj odpadu, nie stosuje się gwiazdek
d) odpady mają sześciocyfrowy kod, dwie pierwsze cyfry oznaczają rodzaj odpadu, trzecia i czwarta cyfra grupę, gwiazdka oznacza odpad niebezpieczny

13. Dominującą frakcją w zmieszanych odpadach komunalnych w Polsce jest:
a) papier i tektura
b) frakcja organiczna (kuchenne i ogrodowe)
c) opakowania z tworzyw sztucznych
d) odpady wielkogabarytowe

14. Zakaźne odpady medyczne powinny być zagospodarowane w następujący sposób:
a) odzyskiwane
b) unieszkodliwiane we współspalarniach odpadów
c) składowane na składowiskach odpadów niebezpiecznych
d) unieszkodliwianie w spalarniach odpadów niebezpiecznych

15. Spalanie paliwa alternatywnego wyprodukowanego z odpadów jest to:
a) recykling
b) odzysk nie będący recyklingiem
c) przygotowanie do ponownego użycia
d) unieszkodliwianie

16. Obowiązek osiągania poziomów odzysku odpadów opakowaniowych ponosi :
a) producent opakowań
b) zbierający opakowania
c) recykler opakowań
d) wprowadzający na rynek produkty w opakowaniach

17. Recykling zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego:
a) jest prosty i łatwy do przeprowadzania,  nie wymaga wysokich nakładów kapitałowych i zaawansowanych technologii
b) umożliwia odzysk tylko metali żelaznych oraz aluminium i miedzi
c) jest nieopłacalny, gdyż nie istnieją technologie umożliwiające odzysk metali szlachetnych
d) jest trudny, wymaga demontażu i zastosowania zaawansowanych technologii

18. Ponowne użycie oznacza proces, w którym:
a) bioodpady są kompostowane, w wyniku czego otrzymuje się nawóz
b) odpady są poddawane recyklingowi, w wyniku którego otrzymuje się produkt o przeznaczeniu pierwotnym
c) dokonuje się sprawdzenia, czyszczenia lub naprawy produktów
d) odpady są spalane, w wyniku czego wytwarzana jest energia elektryczna

19. Zapobieganie powstawaniu odpadów oznacza:
a) wydłużenie okresu dalszego używania produktu
b) zwiększenie poziomu recyklingu odpadów
c) zmniejszenie ilości przetwarzanych surowców i ograniczenie produkcji przemysłowej
d) całkowity zakaz składowania odpadów

20. Kompostowanie odpadów zielonych, w wyniku którego uzyskuje się nawóz, jest to:
a) recykling
b) odzysk nie będący recyklingiem
c) przygotowanie do ponownego użycia
d) unieszkodliwianie

21. Zasada bliskości polega na:
a) odpady mogą być unieszkodliwiane do 50 km od miejsca w którym powstały
b) odpady mogą być odzyskiwane do 100 km od miejsca w którym powstały
c) odpady w pierwszej kolejności poddaje się przetwarzaniu w miejscu ich powstania
d) zakazie unieszkodliwiania  zakaźnych  odpadów  medycznych  poza obszarem powiatu, w którym powstały

22. Podstawowym parametrem charakteryzującym wytwarzanie odpadów jest:
a) wskaźnik wytwarzania odpadów wyrażony w kg na 1 mieszkańca na rok
b) wskaźnik wytwarzania wyrażony w Mg na 1000 mieszkańców na rok
c) współczynnik nagromadzenia wyrażony w m3 przypadający na gminę na rok
d) współczynnik nagromadzenia wyrażony w Mg przypadający na gminę na rok

23. Podział na regiony gospodarki odpadami jest określony w:
a) Krajowym planie gospodarki odpadami
b) Wojewódzkim planie gospodarki odpadami
c) rozporządzeniu w sprawie regionów gospodarki odpadami
d) ustawie o odpadach

24. Odpady wytwarzane (ogółem) w przeliczeniu na 1 mieszkańca UE wynoszą około:
a) 0,5 tony
b) 5 ton
c) 50 ton
d) 500 ton

25. Sektorami gospodarki w UE powodującymi powstawanie odpadów w największych ilościach (ok. 30%) są:
a) sektor energii i produkcji przemysłowej
b) rolnictwo i uzdatnianie wody/oczyszczanie ścieków
c) produkcja przemysłowa i sektor usług
d) górnictwo i budownictwo/remonty

26. Zagęszczanie odpadów polega na:
a) tworzeniu większych aglomeratów z odpadów rozdrobnionych
b) wydzieleniu z odpadów cennych składników
c) zmniejszeniu objętości odpadów, jaką zajmują
d) zwiększeniu objętości odpadów, jaką zajmują

27. Proces tworzenia większych aglomeratów z odpadów rozdrobnionych to:
a) aglomeracja
b) klasyfikacja
c) mieszanie
d) rozdrabnianie

28. Proces rozdzielania odpadów stałych na części za pomocą siły zewnętrznej niszczącej ich wewnętrzną spoistość nazywamy:
a) granulacją
b) prasowaniem
c) rozdrabnianiem
d) sortowaniem

29. Która z poniższych metod sortowania odpadów jest oparta na procesie przesiewania?
a) klasyfikacja hydrauliczna
b) klasyfikacja pneumatyczna
c) klasyfikacja sitowa
d) wzbogacanie na mokro

30. Wydzielenie z odpadów składników magnetycznych (w tym metali żelaznych) umożliwiają:
a) magnesy stałe lub elektromagnesy
b) elektroflotowniki
c) ciecze ferromagnetyczne
d) stoły koncentracyjne
e) stałego pola elektrycznego (separatory elektrostatyczne)

31. Usuwanie wody z odpadów silnie uwodnionych lub wilgotnych jest najczęściej realizowane poprzez:
a) destylację lub odpędzanie
b) ekstrakcję lub absorpcję
c) odwadnianie mechaniczne lub suszenie
d) mikro- lub ultrafiltrację

32. Neutralizacja odpadów kwaśnych lub alkalicznych realizowana jest zwykle z wykorzystaniem reakcji:
a) hydrolizy
b) redukcji
c) utleniania
d) zobojętniania

33. Chemiczna ekstrakcja (ługowanie) wybranych składników mieszanin odpadów stałych polega na ich usuwaniu z danej mieszaniny w wyniku:
a) reakcji chemicznej tych składników z ekstrahentem
b) reakcji chemicznej pozostałych składników mieszaniny z ekstrahentem
c) obniżenia temperatury mieszaniny
d) zwiększenia temperatury mieszaniny

34. Termiczny rozkład substancji organicznej zawartej w odpadach, realizowany bez udziału tlenu i innych czynników utleniających pochodzących z zewnątrz nazywamy:
a) pirolizą
b) solwolizą
c) spalaniem
d) zgazowaniem

35. Termiczne przekształcanie odpadów realizowane w warunkach nadmiaru tlenu, którego produktami są popiół lub żużel i spaliny, nazywamy:
a) wytlewaniem
b) odgazowaniem
c) zgazowaniem
d) spalaniem

36. Po procesie pełnego zgazowania odpadów zawierających substancje organiczne i nieorganiczne, realizowanego za pomocą np. pary wodnej, powstaje palny gaz procesowy i stała pozostałość, którą stanowi:
a) zapopielony karbonizat
b) koks procesowy (substancja uwęglona)
c) popiół lub żużel nie zawierający składników palnych
d) pozostałość organiczna nie zawierająca składników nieorganicznych

37. Do bezpośredniego spalania zmieszanych stałych odpadów komunalnych najczęściej stosowane są:
a) piece fluidalne
b) piece obrotowe z komorą dopalania
c) piece rusztowe z rusztem mechanicznym
d) piece wielokomorowe retortowe

38. Komorę dopalania spalin w instalacjach spalania odpadów opartych na piecu obrotowym lub w systemach dwustopniowego spalania stosuje się w celu:
a) unieszkodliwiania w tej komorze odpadów ciekłych
b) upłynniania i witryfikacji popiołu paleniskowego
c) uwodornienia i hydrokrakingu gazów procesowych unoszonych z głównego pieca
d) wydłużenia czasu przebywania spalin w wysokich temperaturach i dopalenia produktów niezupełnego spalania

39. Spalanie odpadów w procesach produkcyjnych (wytwarzających energię lub produkty materialne) w celu odzyskania zawartej w nich energii lub w celu ich unieszkodliwienia nazywamy:
a) współspalaniem
b) kogeneracją
c) procesem termocyklicznym
d) recyklingiem

40. Wykorzystanie pieców cementowych do unieszkodliwiania większości rodzajów odpadów niebezpiecznych jest możliwe z uwagi na:
a) długi czas przebywania spalin w wysokich temperaturach
b) silnie alkaliczne środowisko
c) możliwość wbudowywania się metali ciężkich w strukturę klinkieru cementowego
d) wszystkie wymienione w innych punktach cechy

41. Właściwe kompostowanie tlenowe wymaga stworzenia odpowiednich warunków w zakresie:
a) napowietrzania i nawilżania
b) napowietrzania i utrzymania bardzo wysokiej temperatury
c) nawilżania i utrzymania wysokiej temperatury
d) nawilżania i utrzymania niskiej temperatury

42. Dynamiczny proces kompostowania polega na:
a) jednorazowym przerzuceniu materiału w pryzmach w celu dopływu tlenu i wilgoci
b) regularnym przerzucaniu materiału w pryzmach w celu zapewnienia dopływu tlenu i wilgoci
c) usypaniu materiału w pryzmach
d) kompostowaniu materiału w bioreaktorach kontenerowych

43. Po zakończeniu którego etapu kompostowania otrzymuje się kompost świeży?
a) po zakończeniu całego procesu
b) po etapie kompostowania intensywnego
c) po etapie dojrzewania kompostu
d) po przerzucaniu i napowietrzaniu kompostu

44. Po intensywnym kompostowaniu w bioreaktorze kontenerowym:
a) kompost traci około 20% objętości
b) kompost można użyć jako podłoże do sadzenia roślin
c) objętość kompostu wzrasta o około 20 %
d) gęstość kompostu wynosi około 1 Mg/m3

45. Przydomowe kompostowniki służą do przetwarzania odpadów:
a) roślinnych i zwierzęcych
b) odchodów zwierzęcych
c) ogrodowych i kuchennych
d) ogrodowych, kuchennych i odchodów zwierzęcych

46. W wyniku fermentacji metanowej powstaje biogaz, którego głównymi składnikami są:
a) metan i tlen
b) metan i dwutlenek węgla
c) metan i wodór
d) tlen i azot

47. Fermentacja mezofilna w zamkniętych komorach fermentacyjnych, z których ujmowany jest biogaz prowadzona jest w temperaturze:
a) poniżej 25°C
b) 30–40°C
c) 50-70°C
d) powyżej 75°C

48. Wskaż poprawną kolejność czynności przy oznaczaniu wilgotności kompostu:
a) zważenie próbki w stanie świeżym, wysuszenie w temperaturze pokojowej  i ponowne zważenie
b) zważenie próbki w stanie świeżym, wysuszenie w temperaturze 55oC i ponowne zważenie
c) kilkukrotne wysuszenie w temperaturze 100oC
d) zważeniu próbki w stanie świeżym, wysuszeniu w temperaturze 105oC i ponowne zważenie

49. Wskaż poprawną kolejność czynności przy pobieraniu próby kompostu z pryzmy:
a) pobranie próbek pierwotnych, ważenie
b) pobranie próbek pierwotnych, wymieszanie ich jako próby ogólnej, wydzielenie próbki laboratoryjnej metodą kwartowania
c) pobranie próbek pierwotnych, wymieszanie ich jako próby ogólnej
d) pobranie próbek pierwotnych z pryzmy metodą kwartowania

50. Wilgotność kompostu wynosi 55,0 %. Ile w próbce świeżej o wadze 1000 g jest suchej masy?
a) 660,7 g
b) 550,0 g
c) 55,0 g
d) 450,0 g

51. Ile wynosi uwodnienie osadu ściekowego, jeśli jego masa wynosi 100 g, a po wyprażeniu sucha masa wnosi 5 g?
a) 95 %
b) 90 %
c) 100 %
d) 5 %

52. Wody powierzchniowe stanowią:
a) ok. 0,3% światowych zasobów wodnych
b) ok. 15% światowych zasobów wodnych
c) ok. 30% światowych zasobów wodnych
d) ok. 50% światowych zasobów wodnych

53. Wskaźnik zasobności w wodę w Polsce (ilość wody na jednego mieszkańca) wynosi:
a) 4430 m3/rok
b) 2150 m3/rok
c) 1290 m3/rok
d) 870 m3/rok

54. Obszar Polski w 99,5% należy do:
a) zlewiska Morza Północnego
b) zlewiska Morza Czarnego
c) zlewiska Morza Bałtyckiego
d) zlewiska Morza Barenza

55. Normy zużycia wody w budynkach mieszkalnych i zakładach użyteczności publicznej ustala:
a) Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej
b) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury
c) Rozporządzenie Ministra Zdrowia
d) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi

56. Przewody spustowe kanalizacji wewnętrznej służą do:
a) łączenia przyborów kanalizacyjnych ze studzienkami kanalizacyjnymi
b) wentylacji pionów kanalizacyjnych
c) łączenia podejść kanalizacyjnych na wszystkich kondygnacjach z poziomymi przewodami kanalizacyjnymi
d) odprowadzania ścieków sanitarnych do kolektora magistralnego

57. Wskaźnik OWO w ściekach koreluje z:
a) zawartość zawiesin w ściekach
b) zawartość metali ciężkich
c) wartością BZT i ChZT    
d) obciążenie ścieków materią nieorganiczną

58. Całkowity brak tlenu w ściekach komunalnych świadczy:
a) zapoczątkowaniu procesów rozkładu tlenowego
b) zapoczątkowaniu procesów rozkładu beztlenowego
c) obecności kwasów
d) obecności substancji toksycznych

59. Związki biogenne zawarte w ściekach odprowadzanych do wód powierzchniowych:
a) prowadzą do zakwaszenia wód powierzchniowych
b) prowadza do intensyfikacji procesów eutrofizacji
c) wywołują zmniejszenie żyzności wód powierzchniowych
d) mają toksyczne oddziaływanie na organizmy wodne

60.  Proces eutrofizacji wód powierzchniowych objawia się:
a) zmniejszeniem produktywności wód
b) sezonowymi „zakwitami” wód
c) zmniejszeniem zawartości substancji organicznych w wodzie
d) polepszeniem jakości wód w okresie wegetacyjnym

61. Przyczyną zawartości neurotoksyn w wodach powierzchniowych jest:
a) nadmierny rozwój toksycznych glonów
b) rozkład chloroorganicznych substancji
c) transformacja fenoli w procesach biochemicznych
d) synergizm zanieczyszczeń wprowadzanych do odbiornika

62. Podstawowymi czynnikami ograniczającymi w wodach słodkich są:
a) długość  i ukształtowanie linii brzegowej
b) obszar strefy zlewni i sposób jej wykorzystania
c) skład i struktura osadów dennych
d) zawartość tlenu i substancji biogennych

63. Odbiornikiem ścieków mogą być :
a) stawy rybne
b) wody powierzchniowe
c) zbiorniki wodne na obszarach chronionych
d) wody gruntowe

64. Podstawowym źródłem dostarczania fosforu do odbiorników są:
a) spływy z obszarów rolnych
b) ścieki przemysłu spożywczego
c) ścieki sanitarne
d) ścieki deszczowe    

65. Koszt uzdatniania wody pitnej zależy od:
a) jakości ujmowanej wody
b) normy zapotrzebowania na wodę
c) warunków klimatycznych
d) zawartości mikroorganizmów chorobotwórczych

66. Mieszanina ścieków sanitarnych i deszczowych jest odprowadzana systemem kanalizacji:
a) rozdzielczej
b) o przepływie wymuszonym
c) ogólnospławnym
d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa

67. Efektywność pracy oczyszczalni ścieków ocenia się jako:
a) ilość oczyszczonych ścieków
b) ilość powstającego osadu ściekowego
c) stopień odwodnienia osadu  
d) stopień redukcji zanieczyszczeń

68. Przelew burzowy jest elementem systemu kanalizacji :
a) mieszanej
b) półrozdzielczej
c) rozdzielczej
d) ogólnospławnej

69. Separator strumieni ścieków deszczowych instalują w systemach kanalizacji:
a) rozdzielczej
b) półrozdzielczej
c) podciśnieniowej
d) ogólnospławne

70. Rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia ustala:
a) klasy od 1 do 5
b) stan dobry lub stan zły
c) potencjał ekologiczny, hydrologiczny i fizyko-chemiczny
d) kategorie A1, A2, A3

71. Na zawartość tlenu w wodzie wpływ mają:
a) wyłącznie temperatura
b) wyłącznie zasolenie
c) zasolenie i ciśnienie
d) zasolenie, temperatura i ciśnienie

72. Główne źródło emisji dwutlenku azotu (NO2) w Polsce to:
a) gospodarstwa (paleniska) domowe
b) przemysły energetyczne
c) spalanie paliw w przemyśle i procesy przemysłowe
d) transport

73. Główne źródło emisji dwutlenku siarki (SO2) w Polsce to:
a) gospodarstwa (paleniska) domowe
b) przemysły energetyczne
c) spalanie paliw w przemyśle i procesy przemysłowe
d) transport

74. Które z poniższych grup źródeł emisji cechują się największą emisją pyłu w Polsce?
a) energetyka przemysłowa
b) energetyka zawodowa
c) gospodarstwa (paleniska) domowe
d) technologie przemysłowe

75. Trasy komunikacyjne wraz z przemieszczającymi się wzdłuż nich pojazdami spalinowymi są przykładem emitora:
a) punktowego
b) liniowego
c) powierzchniowego
d) objętościowego

76. Otwarte składowisko materiałów rozdrobnionych, będące źródłem niekontrolowanej emisji pyłu, jest przykładem emitora:
a) punktowego
b) liniowego
c) powierzchniowego lub objętościowego
d) zorganizowanego

77. Efektywna wysokość emitora (pozorny punkt emisji) jest to:
a) wysokość geometryczna emitora (nad poziomem terenu)
b) wysokość wyniesienia gazów ponad wylot emitora
c) wysokość geometryczna emitora powiększona o wysokość wyniesienia gazów ponad jego wylot
d) wysokość wylotu emitora nad poziomem morza

78. Ilość zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza ze źródła emisji w jednostce czasu nazywamy:
a) emisją zanieczyszczeń
b) unosem zanieczyszczeń
c) wskaźnikiem emisji
d) wskaźnikiem unosu

79. Standardy emisyjne są określone dla tych źródeł spalania paliw, których nominalna moc cieplna jest nie mniejsza niż:
a) 1 MW
b) 5 MW
c) 10 MW
d) 50 MW

80. W przypadku dużej instalacji energetycznego spalania węgla standardy emisyjne są określone tylko dla takich substancji, jak:
a) dwutlenek siarki, tlenek węgla i pył
b) dwutlenek siarki, tlenki azotu i pył
c) dwutlenek węgla, dwutlenek siarki i dwutlenek azotu
d) tlenek azotu, tlenek węgla i pył

81. Ciągłe pomiary emisji do powietrza wymagane są dla źródeł spalania paliw o nominalnej mocy cieplnej nie mniejszej niż:
a) 5 MW
b) 15 MW
c) 50 MW
d) 100 MW

82. Metodyka referencyjna wykonywania ciągłych pomiarów emisji tlenku węgla do powietrza z instalacji i urządzeń spalania i współspalania odpadów to:
a) absorpcja promieniowania podczerwonego (IR)
b) absorpcja promieniowania ultrafioletowego (UV)
c) metoda chemiluminescencyjna
d) metoda grawimetryczna

83. Odpylacze workowe są zaliczane do:
a) mechanicznych urządzeń odpylających mokrych
b) mechanicznych urządzeń odpylających suchych
c) odpylaczy elektrostatycznych
d) odpylaczy filtracyjnych

84. Elektrofiltry są zaliczane do:
a) mechanicznych urządzeń odpylających mokrych
b) mechanicznych urządzeń odpylających suchych
c) odpylaczy elektrostatycznych
d) odpylaczy filtracyjnych

85. Główną siłą oddziałującą na pyły wydzielane w komorach osadczych jest:
a) siła adhezji
b) siła grawitacji
c) siła elektrostatyczna
d) siła odśrodkowa

86. Główną siłą oddziałującą na pyły wydzielane w cyklonach i opylaczach wirowych przeciwbieżnych jest:
a) siła adhezji
b) siła grawitacji
c) siła elektrostatyczna
d) siła odśrodkowa

87. Wydzielanie i zatrzymywanie składników gazu na powierzchni zewnętrznej i wewnętrznej (w porach) ciała stałego (adsorbentu) nazywamy:
a) absorpcją
b) adsorpcją
c) desorpcją
d) katalizą kontaktową

88. Zwiększenie sprawności procesu absorpcji zanieczyszczeń gazowych nie jest możliwe poprzez:
a) prowadzenie absorpcji z równoczesną reakcją chemiczną
b) zmniejszenie czasu kontaktu fazy gazowej i ciekłej
c) zwiększenie powierzchni międzyfazowej
d) zwiększenie szybkości dyfuzji

89. W spalinach ze spalania paliw tlenki azotu występują głównie w formie:
a) NO
b) NO2
c) N2O
d) N2O5

90. Przez tlenki azotu (NOx) w spalinach rozumie się zwykle sumę:
a) NO i NO2 w przeliczeniu na NO2
b) NO i N2O w przeliczeniu na N2O
c) N2O i NO2 w przeliczeniu na NO2
d) NO2 i N2O5 w przeliczeniu na N2O5

91. W którym z poniższych mechanizmów nie powstają tlenki azotu w procesach spalania paliw?
a) mechanizm paliwowy
b) mechanizm pirolizy
c) mechanizm szybki (z ang. „prompt”)
d) mechanizm termiczny

92. Źródłem tzw. termicznych i szybkich tlenków azotu w procesach spalania jest:
a) amoniak wtryskiwany do paleniska (w metodzie SNCR)
b) azot cząsteczkowy z powietrza spalania
c) azot paliwowy
d) mocznik wtryskiwany do paleniska (w metodzie SNCR)

93. Która z poniższych metod nie jest stosowana w celu ograniczenia powstawania NOx w procesie spalania?
a) stopniowanie paliwa
b) stopniowanie powietrza
c) obniżenie temperatury spalania
d) zwiększenie nadmiaru powietrza

94. Selektywna redukcja katalityczna NOx cechuje się zwykle skutecznością:
a) mniejszą niż 40 %
b) ok. 40-60 %
c) ok. 60-95 %
d) ponad 95 %

95. Która z poniższych form siarki nie występuje w węglu?
a) siarka organiczna
b) siarka pirytowa
c) siarka siarczanowa
d) siarkowodór

96. Która z poniższych form siarki występuje zwykle w ropie naftowej i niektórych paliwach ropopochodnych?
a) siarka organiczna
b) siarka pirytowa
c) siarka siarczanowa
d) siarkowodór

97. W procesach wzbogacania węgla do usuwania związków siarki nieorganicznej stosuje się najczęściej metody:
a) fizyczne
b) chemiczne
c) biologiczne
d) termiczne

98. W której z poniższych metod odsiarczania spalin stosowany jest absorber rozpyłowy?
a) odsiarczanie spalin metodą mokrą
b) odsiarczanie spalin metodą półsuchą
c) odsiarczanie spalin metodą suchą
d) odsiarczanie spalin w procesie spalania (np. w kotle fluidalnym)

99. W której z poniższych metod odsiarczania spalin stosowany jest absorber natryskowy?
a) odsiarczanie spalin metodą mokrą
b) odsiarczanie spalin metodą półsuchą
c) odsiarczanie spalin metodą suchą
d) odsiarczanie spalin w procesie spalania (np. w kotle fluidalnym)

100. Która z poniższych substancji nie jest gazem cieplarnianym?
a) CH4
b) CO2
c) H2O
d) SO2

101. Spalanie którego z poniższych paliw powoduje zdecydowanie najmniejszą emisję CO2 w odniesieniu do ilości energii wprowadzanej w paliwie?
a) drewno
b) gaz ziemny
c) olej opałowy
d) węgiel

102. Plany, które wyznaczają środki w celu osiągnięcia wartości dopuszczalnych lub wartości docelowych substancji w powietrzu nazywamy:
a) planami działań krótkoterminowych
b) programami dostosowawczymi
c) programami ochrony powietrza lub planami ochrony powietrza
d) programami ochrony środowiska

103. Jednostkami podstawowymi w układzie SI są:
a) kilogram, milimetr, sekunda, wat, stopnie Celsjusza
b) metr, kilogram, sekunda, amper, kandela, Kelwin, mol
c) metr, gram, godzina, amper, kelwin, mol
d) kandela, gram, mol, milimetr, Kelwin, radian

104. Błędy, które występują, gdy powtarzając doświadczenie obserwujemy rozrzut wyników pomiaru z losową zmiennością nazywamy błędami:
a) przypadkowymi
b) grubymi
c) systematycznymi
d) żadna z odpowiedzi nie jest prawidłowa

105. Błąd systematyczny o znanej wartości nazywamy:
a) uchybem
b) odstępstwem
c) poprawką
d) błędem względnym

106. Ciśnienie 1 bar jest równoważne:  
a) 105 Pa
b) 106 Pa
c) 103 Pa
d) 102 Pa

107. Temperatura 100 oC jest równoważna:  
a) 273,15 K
b) 100 K
c) 1 K
d) 373,15 K

108. Podstawowym dokumentem, na podstawie którego udziela się akredytacji laboratoriom środowiskowym jest norma:
a) ISO 14001
b) EMAS
c) ISO 9001
d) PN-EN ISO/IEC 17025

109. Postępowanie, w którym upoważniona jednostka wydaje formalne oświadczenie, że laboratorium, prowadzone przez osobę prawną lub fizyczną są kompetentne do wykonywania określonych zadań to:
a) normalizacja
b) certyfikacja
c) walidacja
d) weryfikacja

110. Zespół czynności związanych ze stwierdzeniem i prawnym potwierdzeniem, że przyrząd pomiarowy spełnia wymagania metrologiczne to:
a) pomiar
b) wzorcowanie
c) legalizacja
d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest poprawna

111. Wilgotność względna powietrza jest to:
a) stosunek masy pary wodnej do objętości powietrza wilgotnego
b) stosunek wilgotności bezwzględnej do maksymalnej  wilgotności bezwzględnej dla tej samej temperatury
c) stosunek ciśnienia cząstkowego pary do jej ciśnienia bezwzględnego
d) zawartość pary wodnej w powietrzu wyrażona w g/m3

112. Do pomiaru zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych zwykle służy licznik gazowy: 
a) mokry
b) wirnikowy  
c) suchy, dwumiechowy
d) bębnowy

113. W metodzie kondensacyjnej wyznaczania stopnia zawilżenia gazu ma miejsce:
a) schłodzenie częściowego strumienia gazu aby nastąpiło wykroplenie wilgoci w odwadniaczu
b) ogrzanie strumienia gazu by nastąpiło wyparowanie wilgoci z odwadniacza
c) zamrożenie zawartej w gazie pary wodnej i w ten sposób odseparowanie jej z częściowego strumienia gazu
d) absorpcja wilgoci wykorzystując w tym celu odpowiedni sorbent

114. Anemometr jest to przyrząd pomiarowy, który służy do pomiaru: 
a) wilgotności gazów
b) gęstości cieczy
c) prędkości ruchu gazów i cieczy
d) stopnia anemii

115. Przepływ naddźwiękowy strumienia gazu można uzyskać stosując:
a) dyszę Bendemanna
b) dyszę Venturiego
c) dyszę de Lavala
d) kryzę

116. Pomiar strumienia objętości gazów można dokonać przy pomocy:
a) zwężki pomiarowej
b) rotametru
c) metodą całkowania bryły prędkości z wykorzystaniem rurki Prandtla
d) wszystkie odpowiedzi są poprawne

117. Zwężka pomiarowa działa w oparciu o prawo:
a) Bernoulliego
b) Lorenza
c) Gay-Lusaca
d) żadne z powyższych

118. Jakie podstawowe parametry trzeba znać, aby określić strumień objętości gazu przy pomocy zwężki pomiarowej:
a) ciśnienie różnicowe, gęstość przepływającego gazu, stałą zwężki pomiarowej
b) ciśnienie różnicowe, gęstość przepływającego gazu, stałą adiabaty
c) ciśnienie różnicowe, pole powierzchni przekroju pomiarowego, stałą zwężki pomiarowej
d) ciśnienie różnicowe, moduł zwężki, stałą zwężki pomiarowej

119. Psychrometr jest urządzeniem służącym do pomiaru:
a) wilgotności gazów
b) stanu psychicznego pacjentów
c) reakcji człowieka na bodźce bólowe
d) turbulencyjności atmosfery

120. Człowiek czuje się mniej komfortowo
a) przy niższej temperaturze w okolicach stóp
b) przy niższej temperaturze w okolicach głowy
c) przy wyższej temperaturze w okolicach stóp
d) przy niższej temperaturze w okolicach brzucha

121. Wysoka wartość izolacyjności cieplnej odzieży informuje o:
a) „grubym” i „ciepłym” ubraniu człowieka
b) ciężkiej pracy wykonywanej przez człowieka
c) braku odzieży
d) „cienkim” ubraniu człowieka

122. Współczynnik przenikania ciepła jest równy:
a) sumie oporów przewodzenia ciepła
b) odwrotności sumy oporów przewodzenia ciepła
c) sumie współczynników przewodzenia ciepła
d) odwrotności sumy współczynników przewodzenia ciepła

123. Niska wartość współczynnika przenikania ciepła przegrody:
a) świadczy o słabej izolacyjności cieplnej przegrody
b) nie pozwala użyć takiej przegrody w domach pasywnych
c) świadczy o dobrej izolacyjności cieplnej przegrody
d) powoduje duże straty ciepła budynku

124. Wymagania odnośnie przegród budowlanych zapiane w Rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie dotyczą współczynników:
a) przewodzenia ciepła
b) przenikania ciepła
c) oporu dyfuzyjnego
d) oporu cieplnego

125. Straty ciepła przez przenikanie:
a) są większe dla budynków o prostej bryle
b) nie zależą od bryły budynku
c) są większe dla budynków o skomplikowanej bryle
d) są mniejsze dla budynków o skomplikowanej bryle

126. Projektowe obciążenie cieplne jest sumą:
a) strat ciepła przez przenikanie, wentylacyjnych strat ciepła i ewentualnie nadwyżki mocy cieplnej
b) strat ciepła przez przenikanie i ewentualnie nadwyżki mocy cieplnej
c) strat ciepła przez przenikanie lub wentylacyjnych strat ciepła i ewentualnie nadwyżki mocy cieplnej
d) wentylacyjnych strat ciepła i ewentualnie nadwyżki mocy cieplnej

127. Instalacje grzewcze ze względu na połączenie z atmosferą dzielimy na:
a) z rozdziałem dolnym i górnym
b) otwarte i zamknięte
c) grawitacyjne i pompowe
d) poziome i pionowe

128. Optymalne umiejscowienie grzejnika w pomieszczeniu to:
a) przy ścianie zewnętrznej
b) przy ścianie wewnętrznej
c) pod stropem
d) jednocześnie przy ścianie wewnętrznej i pod stropem

129. jego parametrów, za pomocą działań technicznych i zapewnienie właściwych warunków komfortu w pomieszczeniu to zadania:
a) systemu automatyki budynku
b) systemu CO i CWU
c) systemu klimatyzacji
d) systemu wentylacji

130. Wymiana powietrza w pomieszczeniu lub w jego części, mająca na celu usunięcie powietrza zużytego i zanieczyszczonego i wprowadzanie do pomieszczenia powietrza zewnętrznego to:
a) wentylacja
b) klimatyzacja
c) rekuperacja
d) regeneracja

131. Które prawo mówi, że ciśnienie powietrza wilgotnego jest równe sumie ciśnienia cząstkowego powietrza suchego i pary wodnej?
a) Prawo Boyla
b) Prawo Daltona
c) Prawo Avogadra
d) Prawo Gay-Lussaca

132. Stosunek wilgotności bezwzględnej powietrza do maksymalnej wilgotności bezwzględnej jaka może występować w danej temperaturze jest to:
a) wilgotność bezwzględna
b) wilgotność właściwa
c) gęstość powietrza wilgotnego
d) wilgotność względna

133. Strumień objętości powietrza wentylacyjnego w pomieszczeniach przeznaczonych na stały i czasowy pobyt ludzi powinien wynosić (dla każdej przebywającej osoby) co najmniej:
a) 10 m3/h
b) 20 m3/h
c) 40 m3/h
d) 60 m3/h

134. Krotność wymian powietrza w pomieszczeniu określa:
a) liczbę wymian powietrza w pomieszczeniu w czasie 1 doby
b) liczbę wymian powietrza w pomieszczeniu w czasie 1 dnia
c) liczbę wymian powietrza w pomieszczeniu w czasie 1 godziny
d) liczbę wymian powietrza w pomieszczeniu w czasie całego sezonu

135. Biodegradacja produktu ropopochodnego zależy między innymi od dostępności tlenu. Ile przeciętnie potrzeba kg tlenu do rozkładu 100 kg takiego produktu?
a) 150-300 kg
b) 300-450 kg
c) 450-600 kg
d) 600-750 kg

136. Decyzje dotyczące rekultywacji wydaje:
a) Minister Środowiska
b) Marszałek Województwa
c) Dyrektor Lasów Państwowych
d) Starosta Powiatu

137. Rekultywacja dzieli się na następujące fazy:
a) przygotowawczą, wstępną, techniczną
b) przygotowawczą, techniczną, zagospodarowanie
c) przygotowawczą, techniczną, szczegółową
d) przygotowawczą, biologiczną, zagospodarowanie

138. Ustawowy okres wykonania rekultywacji wynosi:
a) 3 lata
b) 4 lata
c) 5 lat
d) 6 lat

139. Wartość pH obliczana jest ze stężenia jonów wodorowych na podstawie funkcji:
a) liniowej
b) wykładniczej
c) trygonometrycznej
d) logarytmicznej

140. Biodegradacja związków ropopochodnych wymaga zbilansowania niektórych makropierwiastków. Należą do nich:
a) C i S
b) S i Al
c) N i P
d) Si i K

141. Utwory zanieczyszczone produktami naftowymi mogą być oczyszczone „in situ” dzięki biodegradacji. Szybkość tego procesu zależy od:
a) dostępności tlenu, odczynu, zrównoważonej ilości składników pokarmowych, temperatury i wilgotności
b) zawartości składników pokarmowych, składy granulometrycznego, ilości siarki i zawartości węgla
c) zdolności buforowych, wilgotności utworów, zawartości glinu i ilości siarki
d) zdolności sorpcyjnych, uziarnienia, zawartości węgla i dostępności tlenu

142. Rekultywacja o przyrodniczych kierunkach (rolna, leśna, parkowa itp.) prowadzona jest często na tzw. utworach bezglebowych, które cechują się między innymi:
a) brakiem poziomu akumulacji substancji organicznej
b) dobrze wykształconym poziomem próchnicznym
c) wykształconymi, głównymi poziomami genetycznymi
d) dobrze wykształconym poziomem zbielicowania

143. Zawartość próchnicy w warstwie ornej gleb Polski wynosi:
   a) ok. 0,9% - ok. 10%
b) ok. 0,09% - ok. 1,0%
c) ok.50% - ok. 90%
d) ok.20% – ok. 30%

144.  Wyższa zawartość materia organicznej gleb:
a) podnosi zwięzłość gleb ciężkich i obniża zwięzłość gleb lekkich
b) podnosi zwięzłość gleb lekkich i obniża zwięzłość gleb ciężkich
c) nie wpływa na zwięzłość gleb
d) obniża zwięzłość gleb niezależnie od ich uziarnienia

145. Spadek terenu wyrażony w procentach posiada wartość 100. Jest to równoznaczne nachyleniu wynoszącemu:
a) 90 stopni
b) 30 stopni
c) 45 stopni
d) 50 stopni

146. Aby określić wielkość zmiennej w punkcie, w którym nie była ona zmierzona należy użyć:
a) tabulacji krzyżowej
b) reklasyfikacji
c) resamplingu
d) interpolacji

147. Układ współrzędnych prostokątnych płaskich stosowany obecnie w Polsce dla urzędowych map i baz danych przestrzennych o parametrach dokładnościowych odpowiadających mapie topograficznej w skali 1:10000 i skalach mniejszych, to:
a) PUWG 1942
b) PUWG 1965
c) PUWG 1992
d) PUWG 2000

148. Kanalizacja rozdzielcza służy do:
a) rozdzielnego odprowadzania ścieków sanitarnych i spływu obszarowego
b) rozdzielnego odprowadzania ścieków sanitarnych i przemysłowych
c) rozdzielnego odprowadzania ścieków miejskich i deszczowych
d) wspólnego odprowadzania ścieków deszczowych i przemysłowych

149. Zaletami systemów kanalizacji o przepływie wymuszonym są:
a) niezależność od dostawy energii elektrycznej
b) duży udział urządzeń mechanicznych
c) możliwość budowy bez zachowania spadków
d) eliminacja zjawiska zagniwania ścieków

150. Początkową głębokość ułożenia kanałów w systemach kanalizacji wyznacza się z uwzględnieniem:
a) konieczności uniknięcia zamarzania ścieków
b) konieczności zapewnienia odpowiedniego spadku
c) konieczności uniknięcia infiltracji wód gruntowych
d) konieczności zapewnienia odpowiedniego napełnienia kanału

151. Urządzenia które służą do odciążenia hydraulicznego systemów kanalizacji są to:
a) przelewy burzowe
b) zbiorniki retencyjne
c) przepompowni ścieków
d) studzienki kanalizacyjne

152. Grawitacyjne sieci kanalizacyjne charakteryzują się:
a) koniecznością budowy z zachowanie spadków
b) niezależnością od warunków gruntowo-wodnych
c) możliwością budowy bez zachowania spadków
d) zależnością od dostaw energii elektrycznej

153. Trasowanie sieci kanalizacyjnej służy do:
a) wyznaczenie lokalizacji oczyszczalni
b) wyznaczanie przebiegu kolektorów
c) określenie lokalizacji przepompowni ścieków
d) określenie miejsca wprowadzenia ścieków do odbiornika

154. Wody opadowe są traktowane jako ścieki kiedy są:
a) bardzo zanieczyszczone
b) spływają z terenów zurbanizowanych
c) ujmowane w zamknięte systemy kanalizacji
d) odprowadzane z dachów przez rynnę

155. W terenach uszczelnionych infiltracji przez grunt ulega:
a) 1 % wód opadowych
b) 20 % wód opadowych
c) 50 % wód opadowych
d) 80 % wód opadowych

156. Mechaniczne oczyszczanie ścieków eliminuje:
a) ciała pływające i wleczone
b) substancje rozpuszczone
c) substancje koloidalne
d) substancje lotne

157. Piaskownik w oczyszczalni ścieków ma za zadanie:
a) oczyścić piasek usunięty ze ścieków w celu jego wykorzystania
b) okresowo magazynować piasek usunięty ze ścieków przed jego wywiezieniem z terenu oczyszczalni
c) przechowywać piasek, który jest niezbędny do prawidłowego realizowania procesu oczyszczania ścieków
d) usuwanie ze ścieków łatwoopadalnych zanieczyszczeń mineralnych

158. Mineralizacja zanieczyszczeń organicznych zawartych w ściekach przebiega w :
a) komorach napowietrzania
b) piaskownikach
c) separatorach
d) osadnikach Imhoffa

159. W celu zaburzenia stabilności suspensji koloidalnej należy:
a) zwiększyć siłę elektrostatycznego odpychania cząstek koloidalnych
b) zneutralizować ładunki elektryczne na powierzchni cząstek
c) zmienić pH wody
d) przeprowadzić dezynfekcje wody

160. W procesach flotacji są usuwane:
a) zawiesiny łatwo opadające
b) substancje koloidalne
c) zawiesiny mineralne
d) tłuszcze i oleje

161. W celu zapewnienia normalnego przebiegu procesu oczyszczania w komorach osadu czynnego należy zapewnić:
a) optymalną zawartość zawiesiny w ściekach
b) dostarczanie odpowiedniej ilości tlenu
c) podgrzewanie ścieków
d) dodawanie koagulantów

162. Produktami rozkładu substancji organicznych w warunkach tlenowych są:
a) dwutlenek węgla i woda
b) dwutlenek węgla i azot
c) dwutlenek węgla i metan
d) wodór i azotany

163. Stabilizacja osadów ściekowych ma na celu:
a) zmniejszenie objętości osadów
b) zmniejszenie zawartości metali ciężkich
c) zmniejszenie zagniwalności osadów
d) zwiększenie zawartości substancji biogennych

164. W systemach zaopatrzenia w wodę występują następujące elementy:
a) zbiorniki zapasowo-wyrównawcze
b) zbiorniki retencyjno-infiltracyjne
c) komory fermentacji
d) komory napowietrzania

165. W sieci wodociągowej straty lokalne i liniowe:
a) są wprost proporcjonalne do prędkości przepływu wody
b) są proporcjonalne do kwadratu prędkości przepływu wody
c) nie zależą od prędkości przepływu wody
d) lokalne są wprost proporcjonalne do prędkości przepływu wody, a liniowe – do kwadratu prędkości przepływu wody

166. Filtry pospieszne:
a) służą do usuwania z wody związków żelaza i manganu
b) to filtry biologiczne, ponieważ podczas filtracji zachodzą zarówno procesy fizyczne, jak i biologiczne
c) czyści się poprzez usunięcie 20-40 mm powierzchni górnej warstwy piasku
d) charakteryzują się prędkościami filtracji rzędu 0,1 m/h

167. Dekarbonizacja wody jest procesem zmiękczania wody za pomocą:
a) wodorotlenku magnezu
b) wodorotlenku wapnia i węglanu sodowego (tzw. sody)
c) wodorotlenku wapnia
d) fosforanów

168. Dwutlenek chloru reagując z domieszkami dezynfekowanej wody powoduje powstawanie:
a) aldehydów
b) bromianów
c) chloranów i chlorynów
d) związków chlororganicznych

169. Hałas jest to:
a) poziom dźwięku ważony wg filtra A
b) poziom dźwięku A powyżej 50 dB
c) poziom dźwięku C powyżej 115 dB
d) dźwięk lub zespół dźwięków w danej chwili niepożądany

170. Spadek poziomu ciśnienia akustycznego przy podwojeniu odległości od źródła liniowego (w przestrzeni otwartej) wynosi:
a) 3 dB
b) 6 dB
c) 9 dB
d) 10 dB

171. W środowisku naturalnym nie ocenia się drgań:
a) gruntu, np. w pobliżu szkół, szpitali, żłobków itp.
b) w budynkach mieszkalnych
c) oddziałujących na konstrukcję budynku
d) w pokojach hotelowych

Globalne zmiany klimatu: przyczyny, mechanizmy, skutki (5 ECTS)

Na tym przedmiocie poznasz jak funkcjonuje klimat Ziemi i co na niego wpływa. Dowiesz się co to jest termostat węglowy, na czym polega szybki i wolny obieg węgla, dlaczego klimat zmienia się teraz i dlaczego zmieniał się kiedyś. Zapoznasz się z historią badań klimatu, scenariuszami zmian klimatycznych a także społecznymi i gospodarczymi skutkami zmian klimatu. Wiedza jaka tu uzyskasz pozwoli Ci rozprawić się z popularnymi mitami dotyczącymi globalnych zmian klimatu.  

Technologie proekologiczne (4 ECTS)

Technologie proekologiczne to m.in. technologie spełniające najlepsze dostępne techniki BAT umożliwiające minimalizację uciążliwości dla środowiska najbardziej uciążliwych technologii przemysłowych. Ekodumping, instalacje IPPC, pozwolenia zintegrowane, dokumenty referencyjne i konkluzje BAT oraz metodologia oceny opcji BAT – z tymi zagadnieniami będzie można się m.in. zapoznać się na tym przedmiocie. Jego realizacja to jednak przede wszystkim bardzo dobra okazja do zapoznania się z niektórymi technologiami przemysłowymi i przeglądem różnych technik ochrony środowiska oraz do sprawdzenia swoich umiejętności w prezentacji wybranego tematu z tego zakresu. 

Zrównoważony rozwój i zintegrowane systemy zarządzania (2 ECTS)

 Co w praktyce oznacza idea “zrównoważonego rozwoju” i dlaczego angielski termin „sustainable development” trudno przetłumaczyć dwoma słowami? Jakie działania, rozwiązania przestrzenne i technologie wpisują się w obszar rozwoju zrównoważonego?  Kiedy kopalnia może być elementem rozwoju zrównoważonego, a selektywna zbiórka odpadów może nim nie być? 

Zintegrowane systemy zarządzania obejmują zarządzanie aspektami środowiskowymi oraz zarządzanie jakością i informacją. Jakie systemy zarządzania są wdrażane w organizacjach, czym zajmuje się normalizacja i kto może dokonać certyfikacji systemu zarządzania. Ekologiczne znaki jakości. Metody i narzędzia zarządzania jakością.

Adaptacja do zmian klimatu w planowaniu przestrzennym  (2 ECTS)

Zarówno adaptacja do powstałych już zmian klimatu, jak i zapobieganie globalnemu ociepleniu, wymaga przebudowy przestrzeni, w której żyjemy. Działania te na każdym poziomie szczegółowości (krajowym, regionalnym i lokalnym) wspierane powinny być przez wiążące zapisy w różnorodnych dokumentach planistycznych. W związku z tym, w ramach przedmiotu dokumenty te zostaną scharakteryzowane. Ponadto, przedstawione zostaną podstawy prawne ich powstawania oraz procedury, w trakcie których są opracowywane. Realizowany natomiast na zajęciach projekt pozwoli przybliżyć analizy niezbędne do wykonania w trakcie sporządzania dokumentów planistycznych. 

Przeciwdziałanie i adaptacja do zmian klimatycznych w ocenach oddziaływania na środowisko (5 ECTS)

System ocen środowiskowych ma zapewnić, że decyzje strategiczne i inwestycje są podejmowane z uwzględnieniem wiedzy naukowej i logiki. Dynamika zmian środowiska i technologii obecnego stulecia sprawia, że ryzyka biznesowe i społeczne podejmowanych decyzji są większe, a skutki błędów ostrzejsze. W ramach przedmiotu zaprezentowane zostaną wybrane metody ocen, kierunki rozwoju i problemy z jakimi musi zmierzyć się ekspert w tej dziedzinie. 

Przeciwdziałanie i adaptacja do zmian klimatycznych w ocenach oddziaływania na środowisko (5 ECTS)

System ocen środowiskowych ma zapewnić, że decyzje strategiczne i inwestycje są podejmowane z uwzględnieniem wiedzy naukowej i logiki. Dynamika zmian środowiska i technologii obecnego stulecia sprawia, że ryzyka biznesowe i społeczne podejmowanych decyzji są większe, a skutki błędów ostrzejsze. W ramach przedmiotu zaprezentowane zostaną wybrane metody ocen, kierunki rozwoju i problemy z jakimi musi zmierzyć się ekspert w tej dziedzinie. 

Ograniczanie i monitoring emisji gazów cieplarnianych (6 ECTS)

Ograniczanie emisji gazów cieplarnianych to najważniejsze działanie jakie można podejmować w celu zapobiegania ocieplania się klimatu. Na przedmiocie tym będzie można się kompleksowo zapoznać ze źródłami emisji gazów cieplarnianych, w tym dwutlenku węgla, metanu i podtlenku azotu, a także zgłębić tajniki wiedzy dotyczącej najlepszych dostępnych technik minimalizacji ich powstawania, usuwania z gazów odlotowych i monitorowania. Uzupełnieniem zagadnień teoretycznych będą zajęcia praktyczne, na których będzie można popróbować swoich sił w zadaniach projektowych z tego zakresu oraz zbadać np. efektywność wybranych metod ograniczania emisji gazów cieplarnianych. 

Neutralność klimatyczna gospodarki wodno-ściekowej (2 ECTS)

Gospodarka wodno-ściekowa jest jednym z priorytetowych  strategicznych sektorów gospodarki narodowej. Zmiany klimatyczne powodują konieczność transformacji tego sektora, ze względu na  rosnące zapotrzebowanie na usługi związane z zaopatrzeniem w wodę i oczyszczaniem ścieków  oraz wysokie koszty energii elektrycznej i emisje gazów cieplarnianych. Neutralność klimatyczna procesu oczyszczania ścieków można uzyskać poprzez zmniejszenie zapotrzebowania na energię (energia elektryczna, ciepło, chemikalia, paliwa kopalne, transport, energia), emisji gazów cieplarnianych (CO2, CH4, N2O) oraz odzyskiwanie energii, wody  i zasobów. Skutkiem takiej transformacji będzie ochrona ekosystemów wodnych, racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych oraz przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. Neutralność klimatyczna gospodarki wodno-ściekowej jest oparta na synergicznym rozwiązaniu problemów w systemie: woda-energia-zasoby-gazy cieplarniane z uwzględnieniem aspektów środowiskowych i ekonomicznych. W ramach przedmiotu zostaną przedstawione możliwości i sposoby transformacji oczyszczalni ścieków w tym kierunku. 

Metodyka badań naukowych (1 ECTS)

Przedmiot jest prowadzony w formie seminariów I ma na celu zapoznanie się z podstawami przygotowania, napisania I redagowania pracy magisterskiej, metodami  stosowanymi w pracach naukowo-badawczych oraz umiejętnościami prezentacji i wystąpień publicznych.  

Adaptacja gospodarki leśnej do zmian klimatu (2 ECTS)

Lasy to ogromne rezerwuary węgla zgromadzonego w biomasie oraz glebie. Mają zdolność do pochłaniania ogromnych ilości dwutlenku węgla znajdującego się w atmosferze, jednakże w niektórych sytuacjach lasy mogą być źródłem emisji CO2. Na tym przedmiocie dowiesz się jak lasy wpływają na klimat Ziemi oraz jak globalne zmiany klimatu wpływają na funkcjonowanie lasów i na gospodarkę leśną.

Metody sekwestracji CO2 (3 ECTS)

Jednym ze sposobów walki z globalnym ociepleniem jest usuwanie i składowanie węgla wychwyconego z atmosfery. Na tym przedmiocie poznasz możliwości i ograniczenia różnych metod sekwestracji węgla. Poznasz metody polegające na wychwytywaniu i składowaniu CO2 powstającego w procesach przemysłowych, metody wykorzystujące przyspieszone wietrzenie i karbonatyzację mineralną. Dowiesz się też jak manipulować ekosystemami tak aby wiązały jak największe ilości węgla

Społeczna odpowiedzialność biznesu w ochronie środowiska (2 ECTS)

Społeczna odpowiedzialność biznesu (Corporate Social Responsibility – CSR) jest strategią zarządzania przedsiębiorstwem, zgodnie z którą uwzględniane są nie tylko cele biznesowe ale również funkcjonowanie przedsiębiorstwa w przestrzeni społecznej i środowiskowej, zobowiązania etyczne wynikające z działania w ramach cywilizacji, jej kultury i zasobów, odpowiedzialność przedsiębiorstw za utrzymanie stabilnych warunków rozwoju. W ramach przedmiotu przedstawione zostaną możliwości wykorzystania CSR w przeciwdziałaniu i dostosowaniu gospodarki i społeczeństwa do skutków zmian klimatu. 

Bezemisyjne źródła energii (4 ECTS)

Rozwój bezemisyjnych źródeł energii jest nie tylko zobowiązaniem ale i najbliższą przyszłością naszej cywilizacji. W ramach tego przedmiotu poznasz różne rodzaje alternatywnych źródeł pozyskiwania energii elektrycznej i cieplnej, ich praktyczne zastosowania zarówno w skali przemysłowej jak i w budynkach jednorodzinnych, nauczysz się jak wykonywać analizę finansową i ekologiczną inwestycji z zakresu OZE.

Podstawy negocjacji (1 ECTS)

Im skuteczniej potrafimy się komunikować tym mamy szanse osiągać większe sukcesy. W ramach przedmiotu poznasz techniki negocjacji i komunikacji społecznej, przekaz i konsekwencje mowy ciała, zrozumiesz sposoby wpływania i manipulacji, budowanie wizerunku osoby, produktu, marki. Również podniesiony zostanie temat manipulacji i negocjacji w kontekście środowiska przyrodniczego, w tym także przekazu dotyczącego zmian klimatu.

Handel emisjami (2 ECTS)

Jednym z kluczowych ekonomicznych instrumentów mających transformować gospodarkę Unii Europejskiej na bardziej przyjazną środowisku przyrodniczemu jest System handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (EU ETS). Wiele państw również wdraża podobne systemy. W ramach zajęć zdobędziesz wiedzę z zakresu systemów handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych oraz ich pływu na podmioty gospodarcze i środowisko przyrodnicze.

Local actions for climate change mitigation (3 ECTS)

W ramach przedmiotu poruszane będą zagadnienia techniczne, środowiskowe, a także społeczne i ekonomiczne, które w skali lokalnej wpływają na złagodzenie skutków zmian klimatu. Poznasz również metody i przykłady komunikacji ze społeczeństwem na temat lokalnych działań na rzecz łagodzenia zmian klimatu.

Geoinformatyka w monitoringu zmian w środowisku (3 ECTS)

Ten przedmiot wzbogaca program zajęć Kierunku ZKPiA o zagadnienia informatyczne związane z przetwarzaniem danych o środowisku i jego zmianach. W ramach zajęć z tego przedmiotu studenci zapoznają się ze środowiskiem baz danych  przestrzennych (SQL). Nauczą się podstaw wykorzystania systemów informacji przestrzennej (GIS) do wyszukiwania danych o środowisku, pobierania i łączenia ich z różnych źródeł w ramach jednego projektu (INSPIRE). Następnie studenci przejdą do kolejnego etapu – analizy danych tak aby poznać możliwości wykorzystania systemów informacji przestrzennej do modelowania występujących w środowisku zjawisk i zachodzących w nim procesów. W ramach ćwiczeń realizowane będą projekty ukierunkowane na zastosowanie narzędzi geoinformatycznych do identyfikacji i opisu zachodzących w środowisku zmian (w tym zmian parametrów klimatycznych – np. rozkładów rocznych sum opadów czy liczby dni z pokrywą śnieżną) oraz modelowania wpływu zmian klimatu na wybrane procesy środowiskowe (np. erozję gleb).

Zarządzanie zlewniowe i ochrona przeciwpowodziowa (5 ECTS)

Przedmiot to: zdobycie wiedzy związanej z gospodarką wodną w skali zlewni o różnym poziomie przestrzennym.

Dlaczego woda ? Gdyż jest ona najczęstszym „powodem” ekstremalnych zjawisk hydrologicznych. Dlatego kierunek studiów i także przedmiot „Zarządzanie zlewniowe i ochrona przeciwpowodziowa”, to materiał, gdzie  studenci ocenią m. in. procesy środowiskowe w ekosystemach a także bilans wody tak potrzebny w dzisiejszych czasach. Najważniejszymi kierunkami merytorycznymi przedmiotu to: wiedza dot. zarządzania gospodarką wodną; zabezpieczenia przed ekstremalnymi zjawiskami hydrologicznymi; systemy obliczeniowe dot. projektowania urządzeń melioracji wodnych, w tym p. powodziowych.

Retencja wód w obszarach rolno-leśnych (3 ECTS)

W ramach tego przedmiotu Studenci poznają metody proekologicznego gospodarowania na terenach rolnych i leśnych. Będą też potrafić ocenić negatywne skutki przeobrażeń środowiskowych i je adoptować do polskiego rolnictwa i leśnictwa na podstawie modeli klimatyczno-siedliskowych oraz programów projektowych i obliczeniowych. Ponadto w przedmiocie będzie możliwość m. in. projektowania urządzeń melioracji szczegółowych w zakresie regulacji wodnych (w wielu zakresach przestrzennych). Podsumowując; przedmiot ten daje szerokie spektrum umiejętności w zakresie melioracji zasobami wodnymi w układach zlewniowych.  

Oraz

• Błękitno-zielona infrastruktura (2ECTS)
  
• Fizyka i chemia środowiska (4ECTS)
  
• Gospodarka wodami opadowymi i retencja wód (3ECTS)
  
• Organizacja procesu inwestycyjnego (2ECTS)
  
• Ślad węglowy i analiza cyklu życia (5ECTS)
  
• Teledetekcja i monitoring zmian klimatycznych (3ECTS)
  
• Zaawansowane technologie zamykania obiegów wody (3ECTS)
  
• Zarządzanie zielenia miejską (2ECTS)
  
• Socio-economic aspects of climate change (Moduł anglojęzyczny do wyboru) (3ECTS)
  

Słowniczek – do opisów przedmiotów kierunku ZKPiA

Celem zebrania tutaj wybranych definicji jest ułatwienie kandydatom na studia przeglądania informacji o przedmiotach. Po szersze definicje, opisy, obrazki itp. należy udać się na przykład na strony Wikipedii, PWN, UE,  MKiŚ lub materiały szkoleniowe i promocyjne firm.

Klimat

Klimat to zespół zjawisk i procesów atmosferycznych typowy dla danego obszaru, zwykle wyznaczany przez uśrednione w okresie 30 lat zjawiska atmosferyczne, w szerszym znaczeniu rozumiany jako „system klimatyczny” na który składa się atmosfera, hydrosfera, kriosfera, litosfera i biosfera, których wzajemne interakcje i sprzężenia zwrotne powodują ustalenie wolnozmiennych stanów równowagi, kształtowany jest między innymi przez: stałą słoneczną, bilans promieniowania i bilans cieplny (szerokość geograficzną), wysokość nad poziom morza, pojemność cieplną i ruch oceanów, przebieg prądów morskich i oceanicznych, globalną cyrkulację atmosfery, „oscylacje planetarne” atmosfery i oceanu, ukształtowanie terenu, pokrycie roślinnością, rodzaj skał kształtujących podłoże, albedo (współczynnik odbicia promieniowania), katastroficzne w skali globalnej czynniki kosmiczne lub wybuchy super-wulkanów, rozkład kontynentów (zmiana w skali geologicznej).

Wyróżnić możemy:

• makroklimat – będący typowym skojarzeniem ze słowem „klimat” opisujący regionalne prawidłowości i schematy zmian pogody;
• mezoklimat – klimat charakteryzujący mniejsze (o średnicy rzędu kilkudziesięciu kilometrów) obszary Ziemi, charakteryzujące się wewnętrzną jednorodnością oraz odrębnością od warunków klimatycznych terenów sąsiednich;
• topoklimat – klimat typowy dla obszarów o wspólnych cechach ukształtowania, pokrycia bądź zagospodarowania terenu, np. topoklimat miejski, lasu, wzniesień, terenów podmokłych, stoków południowych (północnych itp.); topoklimaty form wypukłych, płaskich, wklęsłych;
• mikroklimat – typowy schemat parametrów atmosfery dla małych obszarów o podobnych cechach, mikroklimat wąwozu, ogrodu, pola uprawnego, mieszkania, balkonu, itp.; kształtowany głównie w 2 m warstwie powietrza ponad powierzchnią;
• fitoklimat – mikroklimat typowy dla obszarów pól upranych, dla konkretnego typu upraw, w ramach danego topo- i mezoklimatu;

Pogoda

Pogoda to stan atmosfery w danym miejscu i czasie, opisywany między innymi wartościami temperatury, wilgotności, opadu, prędkości i kierunku wiatru, zachmurzenia, ciśnienia atmosferycznego, zjawisk atmosferycznych. Pogoda, z definicji, ulega ciągłym, szybkim zmianom. W szerszym ujęciu – warunki meteorologiczne na danym obszarze (opis szerszy niż chwilowy „stan atmosfery” ale podlegający cyklicznym i losowym zmianom).

Zmiana klimatu

Klimat jest wolno zmiennym schematem zmian pogody na danym obszarze. Jednak świat: litosfera, ocean, przyroda, kosmos jest w ciągłym ruchu. Występują zarówno zmiany periodyczne o okresach dziesiątek, setek, tysięcy i milionów lat, jak i zdarzenia nagłe, chaotyczne, losowe. Wszystko to ma wpływ na klimat który cały czas się zmienia, od początku istnienia atmosfery Ziemi. Niektóre zmiany są bardzo szybkie i odbywają się w okresie setek lub tysięcy lat, inne trwają miliony lub dziesiątki milionów lat (na przykład wynikające z ruchu kontynentów).  Zmiana klimatów (często lokalna, a nie globalna) jest stałym, naturalnym elementem ewolucji Ziemi.

Antropogeniczna zmiana klimatu

Antropogeniczna zmiana klimatu to zainicjowanie lub przyspieszenie zmian klimatu wynikające z skutków rozwoju cywilizacji ludzkiej. W ramach pojęcia można rozważać zarówno zmiany à topoklimatu, àmikroklimatu, àmezoklimatu czy też à fitoklimatu, jak i zmiany globalnego układu klimatycznego (àmakroklimatu).

W pierwszym przypadku, klimatów dla małej skali przestrzennej, zmiany antropogeniczne wiążą się już z pierwszą rewolucją rolniczą, związaną z masowym oczyszczaniem obszarów pod pola uprawne, wycinką lasów, nawadnianiem. Już w starożytności i średniowieczu masowe karczowanie i wypalanie lasów zmieniło topoklimaty znacznej części Europy i Azji. W ostatnich dwóch stuleciach zmiany antropogeniczne objęły większość obszarów kontynentów (topoklimaty aglomeracji miejskich, intensywnie użytkowanych obszarów rolniczych, upraw leśnych, terenów komunikacyjnych i przemysłowych).

W ostatnich dekadach udokumentowane zostały również zmiany parametrów atmosfery w skali globalnej, makroklimatycznej, między innymi temperatury i opadu, wskazujące na szybką zmianę globalnego układu klimatycznego. (à zmiana szybka klimatu – setki, tysiące lat, zmiana „standardowa” klimatu -  dziesiątki tysięcy - setki tysięcy lat)

Przeciwdziałanie zmianom klimatu

Przeciwdziałanie zmianom klimatu to zbiór działań zmierzających do ustalenia lub przywrócenia warunków klimatycznych typowych dla drugiej połowy XX wieku, bądź stanu w którym głównymi składowymi kształtującymi klimat są procesy naturalne, występujące niezależnie od presji cywilizacji. Możemy rozważać dwie główne ścieżki przeciwdziałania zmianom klimatu: przeciwdziałanie przyczynom antropogenicznej składowej efektu cieplarnianego (ograniczenie emisji, optymalne zagospodarowanie terenu) oraz przeciwdziałanie zmianie parametrów fizycznych atmosfery (geoinżynieria).

W pierwszej grupie działań (przeciwdziałanie przyczynom) znajduje się rozwój technologii niskoemisyjnych i zeroemisyjnych oraz technologii wychwytu i usuwania dwutlenku węgla ze spalin (CSS) a także  procesy zmierzające do usuwania gazów cieplarnianych (głównie dwutlenku węgla) z atmosfery poprzez działania z obszaru leśnictwa i rolnictwa (LULUCF) lub technologie wychwytu (np. instalacje ORCA na Islandii). W tym obszarze znajduje się również część technologii z obszaru „geoinżynierii” przykładowo „nawożenie oceanów” związkami żelaza w celu intensyfikacji rozwoju fitoplanktonu (pobierającego CO2 z atmosfery).

W drugiej grupie działań (przeciwdziałanie zmianie parametrów fizycznych atmosfery) znajdują się głównie technologie „geoinżynierii”, przykładowo rozpylenie w atmosferze związków zwiększających współczynnik odbicia (albedo) atmosfery lub zwiększenie gęstości i częstotliwości zachmurzenia (zmniejszające ilość promieniowania docierającego do powierzchni), zmniejszenie gęstości niektórych typów chmur (rozpraszanie) powodujące zwiększoną ucieczkę promieniowania w przestrzeń kosmiczną, sztuczne generowanie opadów, pokrycie lodowców materiałami zwiększającymi albedo (przeciwdziałanie topnieniu), budowę na orbicie luster przekierowujących energię słoneczną itp.

Adaptacja do skutków zmian klimatu

Adaptacja do skutków zmian klimatu to działania o różnym charakterze i formie, mające na celu zarówno ograniczenie negatywnych skutków jak również wykorzystanie szans związanych z nowymi warunkami klimatycznymi.

Adaptację do skutków zmian klimatu można opisywać z podziałem na działania techniczne, organizacyjne oraz informacyjno-edukacyjne. Ze względu na podział kompetencji urzędów stosowany jest również podział na adaptację: obszarów zurbanizowanych, wiejskich, leśnych, rolniczych, transportu i komunikacji, itp. bądź na adaptację do konkretnych form zagrożeń naturalnych: powodzi, suszy, pożarów, erozji itp.

Odporność na zmiany klimatu

Odporność na zmiany klimatu to „Zdolność społeczna, ekonomiczna i ekosystemów do radzenia sobie z niebezpiecznym zdarzeniem, tendencją lub zakłóceniem”. Odbywa się to poprzez „reagowanie lub reorganizację w sposób, który zachowuje ich podstawową funkcję, tożsamość i strukturę (a także bioróżnorodność w przypadku ekosystemów), przy jednoczesnym zachowaniu zdolności do adaptacji, uczenia się i transformacji” [definicja z 6. raportu IPCC].

Neutralność klimatyczna 

Neutralność klimatyczna oznacza maksymalne ograniczenie emisji CO2 w przemyśle, transporcie i energetyce oraz zrównoważenie tych emisji. 

Ocena oddziaływania na środowisko

Ocena oddziaływania na środowisko (OOŚ) to ocena skutków środowiskowych planu, polityki, programu lub rzeczywistych przedsięwzięć przed podjęciem decyzji o kontynuowaniu proponowanego działania. W tym kontekście termin „ocena oddziaływania na środowisko” (OOŚ/EIA) jest zwykle stosowany w odniesieniu do rzeczywistych przedsięwzięć osób fizycznych lub przedsiębiorstw, a termin „strategiczna ocena oddziaływania na środowisko” (SOOŚ/SEA) dotyczy dokumentów: polityk, planów i programów. Jest to narzędzie zarządzania środowiskowego stanowiące element zatwierdzania projektów i podejmowania decyzji. Oceny środowiskowe mogą podlegać zasadom postępowania administracyjnego w zakresie udziału społeczeństwa i dokumentacji podejmowania decyzji oraz mogą podlegać kontroli sądowej.

Celem oceny jest zapewnienie, aby decydenci brali pod uwagę wpływ na środowisko przy podejmowaniu decyzji o kontynuowaniu projektu. Międzynarodowe Stowarzyszenie Oceny Oddziaływania (IAIA) definiuje ocenę oddziaływania na środowisko jako „proces identyfikacji, przewidywania, oceny i łagodzenia biofizycznych, społecznych i innych istotnych skutków propozycji rozwojowych przed podjęciem ważnych decyzji i zaciągnięciem zobowiązań”. 

Specyfiką ocen środowiskowych jest to, że nie ograniczają się jedynie do stwierdzenia osiągnięcia (lub nie) z góry określonego wyniku środowiskowego, ale raczej wymagają od decydentów uwzględnienia wartości środowiskowych w swoich decyzjach i uzasadnienia tych decyzji w świetle szczegółowych badań środowiskowych i publicznych komentarzy na temat potencjalnego wpływu na środowisko. [en.wikipedia.org]

Zielono-błękitna infrastruktura

„Zielona infrastruktura to strategicznie zaplanowana sieć obszarów naturalnych i półnaturalnych z innymi elementami środowiskowymi, zaprojektowanymi i zarządzanymi w celu zapewnienia szerokiego zakresu usług ekosystemowych, takich jak oczyszczanie wody, jakość powietrza, przestrzeń do rekreacji oraz łagodzenie i adaptacja do klimatu. Ta sieć zielonych (gruntowych) i niebieskich (wodnych) przestrzeni może poprawić warunki środowiskowe, a tym samym zdrowie i jakość życia obywateli. Wspiera również zieloną gospodarkę, tworzy miejsca pracy i zwiększa bioróżnorodność”. [https://ec.europa.eu/environment/nature/ecosystems/index_en.htm]

Smart City („Inteligentne miasto” / „sprytne miasto”)

Pod hasłem „Smart City” pojawia się wiele różnorodnych rozwiązań i koncepcji. W najogólniejszej postaci Smart City można zdefiniować jako homeostatyczny i samoorganizujący się system obejmujący: mieszkańców, teren, przyrodę, zasoby, infrastrukturę, obiekty, procedury, sztuczną inteligencję. W węższych podejściach odrzuca się kolejne elementy i przymiotniki. W najwęższym rozumieniu jest to teren wyposażony w dużą liczbę kamer, czujników, kabli i komputerów, w których przepływa i magazynuje się duże ilości danych.

Katastrofa naturalna/klęska żywiołowa

Katastrofa naturalna/klęska żywiołowa to ekstremalny poziom natężenia zjawisk związanych z siłami natury, zwykle nagłych lub dynamicznych, powodujący znaczne zagrożenie i straty dla ludzi i własności. Najczęściej do tej kategorii zaliczane są huragany, trzęsienia ziemi, tsunami, wybuchy wulkanu, powodzie, susze, osuwiska, pożary, ulewy, opady śniegu, mrozy, upały, uderzenia asteroid, ekstremalne emisje słoneczne, bliskie wybuchy supernowych, gradacje szkodników. Jednak definicja jest szeroka i obejmie również inne zdarzenia. 

Niekiedy niszczące działanie sił natury na obszary bezludne bądź obiekty, którym nie przypisywana jest wartość użytkowa i handlowa nie jest traktowane jako katastrofa i klęska żywiołowa, a naturalny i w pewnych warunkach pożądany, proces kształtowania powierzchni ziemi i ekosystemu.

Ślad węglowy

Ślad węglowy to całkowita ilość gazów cieplarnianych, zwykle przeliczonych na ekwiwalent dwutlenku węgla, emitowanych dla osiągnięcia danego efektu ekonomicznego lub społecznego. Liczone są ślady węglowe firm, krajów, poszczególnych grup mieszkańców i ślady indywidualne.  Można wyliczyć ślad węglowy rocznego działania firmy, konkretnego produktu, usługi, minuty surfowania po Internecie czy nawet odpoczynku. Ślady węglowe mogą być obliczane według różnych wzorów, od prostego szacunku bezpośredniej emisji, po skomplikowane metodyki oparte o analizę cyklu życia danego produktu czy usługi i uwzględniające również wtórne skutki zmiany zagospodarowania terenu, czy zmiany siedlisk.

Analiza cyklu życia (LCA = Life Cycle Assessment)

Analiza cyklu życia lub LCA to metodologia oceny wpływu na środowisko związanego ze wszystkimi etapami cyklu życia produktu, procesu lub usługi. Na przykład, w przypadku wytworzonego produktu, wpływ na środowisko ocenia się od wydobycia i przetwarzania surowców (kołyska), poprzez produkcję, dystrybucję i użytkowanie produktu, aż do recyklingu lub ostatecznej utylizacji materiałów, z których się składa (grób).  Badanie LCA obejmuje dokładną inwentaryzację energii i materiałów wymaganych w całym łańcuchu wartości w branży produktu, procesu lub usługi oraz oblicza odpowiednie emisje do środowiska. W ten sposób LCA ocenia skumulowany potencjalny wpływ na środowisko. Celem jest udokumentowanie i poprawa ogólnego profilu środowiskowego produktu. [en.wikipedia.org]

Gospodarka o obiegu zamkniętym (CE = Circular Economy)

Gospodarka o obiegu zamkniętym to model produkcji i konsumpcji, który obejmuje udostępnianie, leasing, ponowne wykorzystanie, naprawę, odnawianie i recykling istniejących materiałów i produktów tak długo, jak to możliwe. CE ma na celu stawienie czoła globalnym wyzwaniom, takim jak zmiana klimatu, utrata bioróżnorodności, odpady i zanieczyszczenie, kładąc nacisk na oparte na projektowaniu wdrożenie trzech podstawowych zasad modelu. Trzy zasady wymagane do przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym to: eliminacja odpadów i zanieczyszczeń, obrót produktami i materiałami oraz regeneracja przyrody. [en.wikipedia.org]

Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR = Corporate Social Responsibility) -

Społeczna odpowiedzialność biznesu to odpowiedzialność organizacji za wpływ jej decyzji i działań na społeczeństwo i środowisko zapewniania przez przejrzyste i etyczne postępowanie które:

• przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, w tym dobrobytu i zdrowia społeczeństwa;
• uwzględnia oczekiwania interesariuszy;
• jest zgodne z obowiązującym prawem i spójne z międzynarodowymi normami postępowania;
• jest zintegrowane z działaniami organizacji i praktykowane w jej relacjach.”

[Norma PN-ISO 26000 - Guidance on social responsibility]

Sozologia

Sozologia to nauka o czynnej ochronie środowiska naturalnego, zajmująca się problemami ochrony środowiska, przyczynami i następstwami niekorzystnych zmian w strukturze i funkcjonowaniu układów przyrodniczych (ekologicznych), zmian wynikających z rozwoju cywilizacji oraz sposobami zapobiegania im i łagodzenia ich skutków.

Sozologia to nauka zajmująca się problemami ochrony przyrody i jej zasobów, bada przyczyny i skutki przemian w naturalnych lub zmienionych przez człowieka układach przyrodniczych, zachodzących na skutek procesów antropogenicznych. Poszukuje skutecznych sposobów zapobiegania degradacji środowiska, w zakresie środowiska wodnego zajmuje się jego ochroną przed zanieczyszczeniem, eutrofizacją i degradacją wód. W ramach sozologii są opracowywane praktyczne metody działania zmierzające do zapobiegania lub łagodzenia skutków niekorzystnych zmian środowiska. [pl.wikipedia.org]

CCS (Carbon capture and storage) 

Wychwytywanie i składowanie/sekwestracja dwutlenku węgla (CCS) to proces wychwytywania dwutlenku węgla (CO2) przed wejściem do atmosfery, transportowania go i przechowywania (sekwestracja dwutlenku węgla) przez stulecia lub tysiąclecia. Zwykle CO2 jest wychwytywany z dużych źródeł punktowych, takich jak zakład chemiczny lub elektrownia na biomasę, a następnie składowany w podziemnej formacji geologicznej. Celem jest zapobieganie uwalnianiu CO2 z przemysłu ciężkiego w celu złagodzenia skutków zmian klimatycznych. [en.wikipedia.org] 

LULUCF (Land use, land-use change, and forestry) 

Użytkowanie gruntów, zmiana użytkowania gruntów i leśnictwo (LULUCF), określane również jako leśnictwo i inne użytkowanie gruntów (FOLU), jako „sektor inwentaryzacji gazów cieplarnianych, który obejmuje emisje i usuwanie gazów cieplarnianych gazy powstałe w wyniku bezpośredniego użytkowania gruntów wywołanego przez człowieka, takiego jak osadnictwo i zastosowania komercyjne, zmiana użytkowania gruntów i działalność leśna.” [Sekretariat ONZ ds. Zmian Klimatu] Obszar działań obejmuje gospodarowanie glebą, drzewami, roślinami, biomasą i drewnem. Sektor LULUCF nie tylko generuje emisje gazów cieplarnianych, lecz może także pochłaniać CO₂ z atmosfery. Jest rozpatrywany jako istotny element gospodarki niskoemisyjnej i zeroemisyjnej. Szacuje się że sektor jest w stanie wchłonąć nawet 10% obecnej emisji CO2. 

NBS (Nature-based Solutions) 

Nature-based Solutions (NBS) to rozwiązania oparte na przyrodzie, które dostarczają równocześnie korzyści natury ekologicznej, ekonomicznej i społecznej, a także wspierają adaptację do zmian klimatu. Rozwiązania te wprowadzają do miast i innych obszarów zagospodarowanych przez człowieka, elementy i procesy występujące w naturze i w krajobrazie nieprzekształconym, poprzez działania systemowe, zaadaptowane do warunków lokalnych i efektywne pod względem korzystania z zasobów. NBS mogą przyczyniać się do: ograniczenia skutków zmiany klimatu (jak np. parki, czy zieleńce ograniczające efekt miejskiej wyspy ciepła, czy ogrody deszczowe zatrzymujące wody opadowe); zwiększenia bioróżnorodności (jak np. strefy biocenotyczne w parkach miejskich czy łąki kwietne w miejsce trawników); poprawy jakości środowiska, poprzez m.in oczyszczanie wód deszczowych czy powietrza; poprawy jakości życia na terenach zurbanizowanych. [https://uslugiekosystemow.pl/slowniczek/]